Kiedy trauma innych staje się własną

Profesjonaliści pracujący z ofiarami traumy, w tym terapeuci, pracownicy socjalni, kuratorzy sądowi i personel medyczny wspierają osoby, które doświadczyły przemocy, uległy wypadkowi, straciły bliskich, przeżyły konflikt zbrojny lub katastrofę.

Od ich efektywnej pracy zależy poprawa stanu zdrowia i jakości życia tych osób. Tymczasem częste kontakty ze straumatyzowanymi klientami, wysłuchiwanie relacji o doświadczonych zdarzeniach, udzielana pomoc i wsparcie okazywane zwłaszcza przez osoby empatyczne i zaangażowane w pracę powodują, że pomagający zaczynają patrzeć na świat oczami ofiar, odczuwać i przejawiać podobne emocje i zachowania. W konsekwencji pomagający osobom poszkodowanym czy cierpiącym sami stają się, w sposób pośredni, ofiarami traumy. Negatywne skutki pośredniej ekspozycji na traumę najczęściej przyjmują postać zaburzeń po wtórnym stresie traumatycznym i są podobne do objawów PTSD, ujawnianych przez ofiary traumy. Z drugiej jednak strony praca polegająca na pomaganiu osobom po doświadczeniach traumatycznych może być również źródłem zmian pozytywnych, przejawiających się w postaci tzw. zastępczego wzrostu po traumie. Te pozytywne zmiany obejmują m. in. większe zaufanie do siebie, stawianie sobie nowych wyzwań czy wzrost kompetencji zawodowych. Tematyka książki obejmuje zarówno negatywne, jak i pozytywne konsekwencje pośredniej ekspozycji na traumę. W monografii przedstawiono rozpowszechnienie zjawiska w różnych grupach zawodowych, wskazano na mechanizmy rozwoju wtórnej traumatyzacji z uwzględnieniem różnych uwarunkowań organizacyjno-środowiskowych oraz podmiotowych. Uwagę zwrócono również na związki między negatywnymi i pozytywnymi konsekwencjami pośredniej ekspozycji na traumę oraz na sposoby redukowania wtórnego stresu traumatycznego i wzmacniania zastępczego wzrostu po traumie.

Książka skierowana jest do szerokiego grona osób zajmujących się zawodowo pomaganiem ofiarom traumy, a także dla badaczy zainteresowanych problematyką stresu zawodowego i traumatycznego. Może również stanowić źródło wiedzy dla studentów, przede wszystkim kierunku psychologii i medycyny oraz dla słuchaczy studiów podyplomowych, szczególnie w zakresie psychotraumatologii oraz interwencji kryzysowej. Książka może być też wsparciem dla osób towarzyszących ofiarom traumy i wspierających je, w tym opiekunów osób z niepełnosprawnościami i przewlekle chorych. Warto podkreślić, że jest to pierwsza w Polsce monografia przedstawiająca zjawisko wtórnego stresu i wzrostu po traumie w różnych grupach zawodowych, obejmujących profesjonalistów pomagających osobom po doświadczeniach traumatycznych. Wyniki przeprowadzonych badań stanowią nieocenione źródło wiedzy, a także źródło inspiracji dla dalszych poszukiwań empirycznych nad uwarunkowaniami pośredniej ekspozycji na traumę.

(Z recenzji dr hab. Grażyny Dolińskiej-Zygmunt)